Raph_PH -Martin Parr

Ik was diepbedroefd toen ik hoorde van het overlijden van Martin Parr, een van de meest originele stemmen in de fotografie. Parr, die op 73-jarige leeftijd is overleden, bracht meer dan vijf decennia door met het omtoveren van alledaagse momenten tot buitengewone beelden. In een wereld die het gewone vaak over het hoofd ziet, liet hij ons zien dat schoonheid, humor en waarheid gewoon voor het oprapen liggen.

Martin Parr stond vooral bekend om het vastleggen van de eigenaardigheden en typische trekjes van het Britse leven in levendige kleuren. Of het nu ging om door de zonverbrande vakantiegangers die Fish and chips aten op een winderig strand, een gezin dat picknickte naast een overvolle vuilnisbak, of toeristen die selfies maakten voor een bekend herkenningspunt—Parr benaderde elke scène met een mix van genegenheid en sluwe humor. Zijn foto’s waren direct herkenbaar: verzadigde kleuren, opvallende details en een subtiel gevoel voor het absurde. Met zijn camera kon een saaie kustplaats of een supermarktgang veranderen in een podium waar de komedie en het drama van het echte leven zich afspeelden.

Het buitengewone zien in het gewone

Parr’s doorbraak kwam halverwege de jaren tachtig met The Last Resort, een serie foto’s gemaakt in de badplaats New Brighton. In een tijd waarin serieuze fotografie vaak beperkt bleef tot somber zwart-wit, doorbrak Parr de traditie door te kiezen voor felle kleuren en een nietsontziende blik voor detail. The Last Resort toonde vakantiegangers uit de arbeidersklasse te midden van smeltende ijsjes, plastic afval en afgebladderde verf — scènes die sommige critici destijds onaantrekkelijk vonden, maar die onmiskenbaar authentiek waren. Parr liet het leven zien zoals hij het aantrof, in al zijn rommelige, opzichtig glorie.

De beelden hadden een opvallende eerlijkheid: moeders die op klapstoelen zaten en peuters voedden met vingers vol ketchup, vaders die wegdommelden in ligstoelen onder een grijze, bewolkte hemel. Zoals Parr zelf ooit zei: “Ik maak serieuze foto’s vermomd als entertainment.” Onder de felle kleuren en de ogenschijnlijke luchtigheid hield zijn werk de samenleving een spiegel voor.

De onderscheidende aanpak van Parr deed meer dan alleen wat opschudding veroorzaken — het betekende een verschuiving in de documentairefotografie. Hij bewees dat alledaagse banaliteit niet alleen boeiend, maar ook diep onthullend kon zijn. Door speelsheid in zijn verhalen te brengen, liet hij zien dat humor en kritische inzichten in hetzelfde beeld kunnen samenkomen. Je kunt misschien lachen om een kitscherige souvenirkraam of een door de zon verbruid stel in een van zijn foto’s, om dan ineens te beseffen dat hij een diepere boodschap vertelt over consumentencultuur, klasse of de menselijke conditie.

Grenzen doorbreken en perspectieven veranderen

Het is veilig om te zeggen dat Martin Parr zijn tijd ver vooruit was. In het begin wist niet iedereen in de fotografiewereld wat ze van zijn visie moesten denken. Toen hij in de jaren negentig lid wilde worden van het prestigieuze Magnum Photos-collectief, schrok een deel van de oude garde terug voor zijn verzadigde kleurenpalet en scherpe sociale commentaar. De legendarische Henri Cartier-Bresson zou zelfs hebben gegrapt dat Parr “een buitenaards wezen” was omdat hij zo’n onconventionele stijl naar Magnum bracht. De toelating van Parr tot Magnum kwam dan ook maar net tot stand. Maar een paar decennia later werd die “buitenaardse” verkozen tot president van Magnum Photos — een bewijs van hoe grondig hij uiteindelijk de wereld van de fotografie heeft overtuigd.

Wat ooit radicaal of zelfs aanstootgevend leek in het werk van Martin Parr, werd uiteindelijk gevierd. In de loop der tijd leerden critici en vakgenoten de menselijkheid en intelligentie achter Parr’s satirische blik waarderen. Die brutale beelden van frietkramen, bingozalen en strandmassa’s die ooit de meningen verdeelden, zijn inmiddels culturele ijkpunten geworden — een kleurrijk, openhartig verslag van het leven aan het eind van de twintigste eeuw.

Parr zelf besefte dat de aanvankelijke verontwaardiging vaak plaatsmaakte voor bewondering. “Ik realiseerde me al vrij snel dat controverse je geen kwaad doet,” blikte hij later in zijn carrière terug. En inderdaad, de ophef rond zijn vroege werk ebde weg, en een generatie fotografen groeide op, geïnspireerd door het gedurfde pad dat hij had uitgestippeld. Ook het publiek leerde houden van de manier waarop zijn foto’s hen tegelijk konden laten glimlachen en zich ongemakkelijk konden laten voelen, en zo ongemakkelijke waarheden onthulden met een vleugje Britse humor.

Een nalatenschap van humor en inzicht

Naast zijn eigen beelden was Martin Parr een onvermoeibare pleitbezorger voor de fotografie als geheel. Hij was een fervent verzamelaar van foto’s en fotoboeken en bouwde een enorme bibliotheek op met werk van andere beeldmakers. (Hij hielp letterlijk “het boek schrijven” over fotoboeken — als coauteur van een meerdelige geschiedenis van fotoboeken die een belangrijk naslagwerk in het vakgebied werd.) In het midden van de jaren 2010 richtte hij de Martin Parr Foundation op in zijn aangenomen thuisstad Bristol, waarmee hij een plek creëerde om zijn archief te bewaren en andere Britse en Ierse fotografen te vieren. Via de galerie van de stichting en zijn publicatieprojecten ondersteunde hij opkomend talent en gaf hij hen een podium, waarmee hij zijn eigen dwarse geest doorgaf aan een nieuwe generatie.

Parr’s eigen creatieve productie was verbazingwekkend productief. Hij publiceerde tientallen fotoboeken waarin hij zijn projecten toonde, van Small World, dat op geestige wijze de wereldwijde toeristencultuur op de hak nam, tot The Cost of Living, een openhartige blik op de Britse middenklasse in de Thatcher-jaren. Hij organiseerde bijna honderd tentoonstellingen wereldwijd, waaronder grote overzichtstentoonstellingen in Londen en Parijs, waarmee hij zijn onmiskenbare beelden aan miljoenen kijkers presenteerde

In latere jaren richtte Martin Parr zijn blik zelfs op high fashion en reclamecampagnes — samenwerkend met ontwerpers en tijdschriften — maar toch voelde elke foto die hij maakte nog steeds onmiskenbaar “Parr”. Ongeacht de context herkende je altijd zijn kenmerkende mix van levendige kleuren, scherpe observatie en eigenzinnige humor.

Vandaag rouwt de wereld van de fotografie om het verlies van deze zachtaardige satiricus, terwijl we ook alles vieren wat hij ons heeft gegeven. Martin Parr leerde ons dat het gewone buitengewoon kan zijn als je maar goed genoeg kijkt. Hij liet zien dat humor niet de vijand van de waarheid is, maar vaak haar partner in crime. In een van zijn laatste interviews merkte hij op dat de wereld “meer dan ooit satire nodig heeft” — en via zijn foto’s bood hij precies dat, waardoor we om onszelf konden lachen en tegelijkertijd ontdekten wie we zijn.

©Martin Parr

De volgende keer dat ik moet lachen om een belachelijke scène op straat of even stilsta om een moment van alledaagse absurditeit te waarderen, zal ik aan Martin Parr denken. Zijn werk herinnert ons eraan om onze ogen open te houden, nieuwsgierig te blijven en nooit de schoonheid en humor te onderschatten die verborgen liggen in het alledaagse. Dank je wel, Martin, dat je ons hebt geholpen de wereld in volle, levendige kleuren te zien.

Anthony Morganti on Photography

Geschreven door Anthony Morganti, vertaald door AI